Perkedel jagung of frikadel djajung, hoe zit dat met die namen? Nou, zo: jagung betekent maïs. Simpel. Die j-dj en u-oe is gewoon het door elkaar halen van oude en nieuwe spelling. Maar dan: frikadel (zonder n) komt van het Franse “fricadelle”, wat (platte) gehaktbal betekent. De Hollanders introduceerden het woord frikadel in Indonesië, alleen sprak men het daar uit als perkedel of perkadel (Hoe dan? Ja, nee, echt). Ondertussen gebruiken we in Nederland het woord frikadel niet meer, in de rest van de wereld nog wel en in de Indische keuken kun je het gebruiken voor alles wat gemalen en gebakken is. Dus ook gemalen, gebakken maïs kan een frikadel zijn. Lang verhaal over iets wat men vandaag de dag in Indonesië bakwan jagung noemt. De Amerikanen zijn ook makkelijk, die zeggen corn fritter. Zonder Indisch verleden zouden wij maïsbeignet of maïskoekje zeggen. Maar in India is er ook een heel circus aan namen: pakora, pakoda, pakodi, fakkura, bhajiya, bhajji, bhaji of ponako.
Zoveel namen, zoveel recepten. En al ben ik dol op maïs, ik vind perkedel jagung toch vaak een beetje tegenvallen. Flauw en saai, terwijl ik er iets anders van verwacht. Ik probeerde het steeds een beetje anders en de laatste keer kwam het toch wel erg dicht in de buurt bij hoe het volgens mijn hoofd hoort te smaken. Ik denk dat het de combinatie is van rijstmeel gebruiken in plaats van tarwebloem, lekker veel smaakmakers en de toevoeging van garnalen of rivierkreeftjes. Serveren met de “de lekkerste zoete chilisaus ooit” helpt natuurlijk ook.
PERKEDEL JAGUNG
voor 2-4 personen
De maïs:
* 1 blik (300g) maïs
Doe de helft in een klein keukenmachientje of gebruik maatbeker & staafmixer en maal helemaal glad tot een papje. Doe de rest van de maïs erbij en blitz nog even heel kort. Er moeten genoeg hele korrels zijn.
Je kunt ook zelf twee verse maïskolven in water met een schepje suiker in 15 minuten gaar koken. Van de ene snijd je de korrels af, van de andere rasp je ze eraf. Of je doet natuurlijk gewoon hetzelfde trucje in de keukenmachine.
Het beginpapje:
Roer door elkaar tot een klontloos papje:
* 1 ei
* 40g rijstmeel
* 1 el bakmeel (optioneel)
* ½ tl zout
De smaakmakers:
* 1 fijngehakt sjalotje
* 1 fijngehakte knoflook
* 1 fijngehakte chilipeper
* 3 fijngehakte blaadjes limoenblad (zonder nerf)
* 2 el fijngehakte steeltjes en/of blaadjes verse koriander
* 1 tl gemalen korianderzaad
* ¼ tl koenjit
* 1 mespuntje geraspte nootmuskaat
Ik hou van gelijkheid, dus ik snijd deze dingen liever zelf fijn, maar iemand die daar geen zin in heeft pakt uiteraard gewoon de keukenmachine. Doe dat dan als de eerste helft van de maiskorrels is fijngemalen.
Garnalen of zo
* 100 gr garnalen
Grote tijgergarnalen of juist Hollandse garnaaltjes. Rivierkreeftjes zijn ook lekker. Grote garnalen of rivierkreeftjes snijd je in stukjes van een centimeter. Kleine garnaaltjes zijn klein genoeg. Rauwe garnalen kun je voor de zekerheid eerst een minuutje blancheren in kokend water. (Ik had ze daarna ook nog een paar uur in Superior Pickling sauce gelegd, erg lekker, maar een beetje uitsloverig.)
Het perkedel jagung beslag
Roer het rijstmeelpapje, de mais en de smaakmakers goed door elkaar. Roer er dan ook iets voorzichtiger de garnalen door. Dit beslag kan best nattig zijn, maar dat is geen probleem als je een koekenpan gebruikt om ze in te bakken. Eentje met anti-aanbaklaag is wel aan te bevelen. Gebruik je de frituurpan, dan kun je het beslag iets steviger maken, voeg er nog wat rijstmeel of maïzena aan toe.
Bakken
Verhit in een koekenpan een 1/2 cm laagje olie (alles behalve olijfolie) tot 180°C. Leg er voorzichtig hoopjes beslag in en laat ze lang genoeg met rust totdat dat onderkant stevig genoeg gebakken is om ze om te kunnen draaien. Bak ze in zo’n 5-8 minuten gaar. Als je het in batches doet kun je de eerste batches in een oven van 70°C warmhouden. Serveren met zoete chilisaus. Ketjap manis kan er ook nog bij.
Zo lekker dat je ze bijna niet mag maken. Lekker plakken aan je kiezen en de heerlijke zoete smaak.
Ik vind ze heerlijk, zo uit de pan met wat kippenbouillon-poeder.
Smikkelen tot je stront misselijk bent.
Dank je wel Robin, weer een meer dan heerlijk recept.
Altijd leuk te horen als een recept zo in de smaak valt. Dank je, Remi!
Afgelopen winter vond ik iets vergelijkbaars in het huisgemaakte kant en klaar-vak bij mijn plaatselijke toko, het was heerlijk en pittig en heette wel iets met djagoeng geloof ik, maar niet perkedel. Daarna helaas nog niet weer aangetroffen!
De uitspraak perkedel valt taalkundig trouwens goed te verklaren: de plaatselijke talen hadden waarschijnlijk geen f-geluid, zodat p het dichtstbijzijnde alternatief was (maak je immers ook met de lippen), en de r verhuist wel vaker tussen begin en eind van de lettergreep (denk maar aan dorp en Geldrop).
Ik heb er nog even over nagedacht en het heette gewoon wel perkedel djagoeng, maar omdat ik de etymologie niet herkende, onthield ik het ook niet goed! Leuk om er zo meer over te leren. (En Robin, deze website is zo’n onontbeerlijk naslagwerk! Ik hoop dat hij nog decennia in de lucht blijft. Bedankt!)
Bedankt voor je aanvulling. Ik moet soms een beetje schipperen met informatie om het toch nog beknopt en overzichtelijk te kunnen houden. Maar toevoegingen en verduidelijking in de comments zijn altijd welkom.
En goed nieuws: http://www.aziatische-ingredienten.nl wordt sinds een paar jaar gearchiveerd door de Koninklijke Bibliotheek in het KB-Webarchief. Leuk he? Dus echt verloren zal het nooit meer gaan. Maar ik geloof wel dat je fysiek naar hun leeszaal moet gaan om erin te kunnen grasduinen. Je kunt niet nu al rondneuzen.
Maar ik ben het met je eens dat de site nog decennia in de lucht moet blijven. Als ik ooit nog eens een testament maak, dan ga ik dat regelen. :-D
* 1 T bakmeel (optioneel)
Hoeveel wordt hiermee bedoeld? 1 tl of 1 eetl.?
Oh, dat is een grote t, dus een eetlepel. Een kleine t is een theelepel. ☺️
Maar dan wel in het engels! Ik ga het aanpassen in el, want in het Nederlands is het een stuk minder handig.