Hoe heet het?
Chinese bloemkool (NL), Chinese cauliflower / Taiwanese cauliflower / flowering cauliflower / sprouting cauliflower (Engels), Fioretto (Italië), スティックカリフローレ / Sutikku karifurōre (Japan).
De algemene naam voor bloemkool én broccoli in China is 花菜 / huā cài of 椰菜花 / yēcài huā. Voor deze variant soms 有机花椰菜 / yǒujī (letterlijk: biologische bloemkool, wat het niet is) of 松花菜 / sōng huācài (letterlijk: pijnboom bloemkool – omdat een roosje lijkt op zo’n pijnboom aan de Middellandse zee)
Wat is het?
Je zou kunnen denken dat Chinese bloemkool gewoon een doorgeschoten bloemkool is, maar het is ook een iets andere variant. Chinese bloemkool heeft iets langere, lichtgroene steeltjes en kleinere, lossere, lichtgele bloemknopjes. De bloemkool heeft iets meer smaak, iets meer structuur, is zoeter, maar smaakt vooral gewoon naar bloemkool.
Hoe te gebruiken?
Verdeel de bloemkool in roosjes. Wokken ligt voor de hand, maar je kunt ze ook koken, stomen of rauw eten. Eigenlijk alles wat je ook met gewone bloemkool zou doen. Wordt in China vaak verwerkt in “dry pot” (klik om meer te lezen over deze droge variant van de hotpot: MaLa Xiang Guo / 麻辣香锅). Chinese bloemkool lijkt vaak al een beetje verlept in de winkel maar knapt enorm op als je hem even in een bak koud water legt. Daarom ook nog wel een paar dagen in de koelkast te bewaren.
Tips, weetjes & recepten
Een paar jaar terug verkocht Albert Heijn opeens stengelbloemkool, maar dat was volgens mij wel echt “doorgeschoten bloemkool”. Dus gewone bloemkool die niet is geoogst toen de dichte bladeren de bloem nog beschermden tegen het licht, maar die is gaan bloeien en daardoor kleur kreeg.
Chinese bloemkool doet het door zijn vorm beter dan gewone bloemkool in cruditè of kaasfondue: makkelijker te dopen.
Hoe heet het?
De weg naar caiziyou leidt ons langs drie andere soorten olie:
* raapzaad (Brassica rapa ssp. oleifera)
* koolzaad / colza (Brassica napus subsp. napus)
* canola olie
* caiziyou (菜籽油 / cài zǐ yóu)
Raapzaad versus koolzaad
De Engelsen noemen het allemaal rapeseed en veroorzaken daarmee wel wat verwarring. In de Nederlandse taal is het beter geregeld. In het kort zit het als volgt: eerst hadden we raapzaad en op enig moment in de geschiedenis ging de raapzaadplant vreemd met een kool en daar kwamen bastaardkoolzaadkindjes van. Maar in de praktijk lijken raapzaad en koolzaad wel héél veel op elkaar.
Raap/koolzaadolie versus Canola
De zeer hoge concentratie onverzadigde vetten in raapzaad/koolzaadolie maakt de olie heel gezond, maar zorgt er ook voor dat ze snel ranzig wordt. Bovendien geeft de hoge concentratie erucazuur de olie een bittere smaak. Tel daarbij op de misvatting uit de jaren ’70 dat je van erucazuur hartvervetting krijgt en je snapt dat raapzaad/koolzaadolie nooit heel populair is geweest in de Westerse keuken. De olie werd vooral gebruikt als smeerolie, lampenolie en tegenwoordig ook als biobrandstof. Dat vonden boeren in Canada zonde, want koolzaad gedijt goed in een koud klimaat. Daarom begon men in de jaren ’70 nieuwe koolzaadrassen te kweken met veel minder erucazuur. Daarvan perste men Canola: CANada Oil Low Acid.
Geraffineerd versus koudgeperst
Canola olie veroverde de Westerse wereld, voornamelijk als een geraffineerde olie. Geraffineerd betekent dat het ontdaan is van alle “onzuiverheden” die zouden kunnen verbranden bij verhitting of de olie een ongewenste geur, smaak of kleur kunnen geven. De olie is daarmee een beetje ontdaan van zijn ziel en inwisselbaar geworden met alle andere geraffineerde oliën zoals arachide-, rijst- of zonnebloemolie, maar wel perfect om in te bakken, braden en frituren of te gebruiken als je de olie niet wilt proeven in een gerecht.
Caiziyou (koudgeperste en geroosterde koolzaadolie)
Caiziyou is de donkergele, meer stroperige olie die je geregeld voorbij ziet komen in kookfilmpjes uit Zuidwest-China van Dianxi Xiaoge en andere youtubers. Het wordt geperst van een Chinese variëteit koolzaad die op het eerste gezicht en in smaak ook weer nauwelijks te onderscheiden is van andere varianten, maar het bijzondere van Caiziyou zit hem vooral in het productieproces. De koolzaadjes worden eerst tot 120°C geroosterd en daarna geperst. Dat geeft de olie een extra, nootachtige smaakdimensie die je terugproeft in de gerechten die je ermee bereidt. Het beroemdste gerecht dat men maakt met Caiziyou is Sichuan Chili Oil (ook bekend als chili crisp oil).
Alternatieven voor Caiziyou
Caiziyou hebben we nog niet gespot in Nederland, maar is wel online (tegen hoge verzendkosten) te bestellen bij de Amerikaanse webshop voor Sichuanese ingrediënten The Mala Market. De olie waarvan gezegd wordt dat die het meeste lijkt op Caiziyou en die wel te koop is in Nederland is (Indiase) mosterdolie. Maar als je dat niet aandurft, dan is er tegenwoordig ook Nederlanse, koudgeperste koolzaadolie op de markt (zie hieronder na de klik). Deze olie is niet geroosterd, maar heeft wel de kleur van Caiziyou en smaakt zeker niet zielloos, maar heerlijk naar frisse, licht pittige mosterdsla. Ik zou de ingewikkelde “Caiziyou verhittingsrituelen” vergeten en deze olie nooit heter maken dan 180°C. Tot slot kun je natuurlijk gewoon kiezen voor elke willekeurige andere olie en je concentreren op de smaak van de ándere ingrediënten in een gerecht.
Filmpje
Het onvolprezen youtube kanaal Chinese Cooking Demystified over Caiziyou:
Hoe heet het?
Mosterdolie, mustard oil, सरसों का तेल (Hindi).
Wat is het?
Mosterdolie is simpelweg de olie die men perst uit mosterdzaad. Dat kan geel, bruin of zwart mosterdzaad zijn of een mengeling daarvan. Rauw smaakt mosterdolie net als bijvoorbeeld mierikswortel lekker pittig en scherp in je neus, maar eenmaal verhit smaakt de olie juist nootachtig zoet!
Hoe te gebruiken?
Mosterdolie wordt in India gebruikt om in te bakken en zelfs frituren (het rookpunt van mosterdolie is 250°C!), maar ook koud om gerechten op smaak te brengen. Omdat de olie zijn typische smaak verliest bij verwarmen zou ik hem alleen koud gebruiken, zoals Italianen bijvoorbeeld hun gerechten afmaken met een scheutje olijfolie. Of in dressings, chutneys, pickles, (dip)sausjes, raita etc. Combineert goed met vis en groenten. Mengen cq afzwakken met een andere olie is soms een goed idee.
Waarom mosterdolie ongezond zou zijn
Mosterdolie bestaat voor ongeveer een kwart uit erucazuur en ooit dacht men uit onderzoek te kunnen concluderen dat erucazuur slecht is voor je hart. Daarom bepaalden warenautoriteiten in het Westen dat mosterdolie alleen gebruikt mag worden voor extern gebruik, als massageolie bijvoorbeeld. Het betreffende onderzoek bleek later helemaal niet te deugen, maar het label “for external use only” is gebleven. Geen fijn label als je het voor je eten wilt gebruiken, maar het is echt gewoon veilig.
Tips, weetjes & recepten
Samenstelling van mosterdolie is als volgt:
60% enkelvoudig onverzadigde vetzuren (42% erucazuur en 12% oliezuur)
21% meervoudig onverzadigde vetzuren (6% omega 3 alfa-linoleenzuur en 15% omega 6 linolzuur)
12% verzadigde vetten
Over het positieve dan wel negatieve effect van mosterdolie op je gezondheid wordt veel (onzin) geschreven op internet. De waarheid zal in het midden liggen en is bij normaal, culinair gebruik ook niet van belang. De beste reden om mosterdolie te gebruiken is omdat het lekker is, getuige ook dit artikel uit 2011: Amerikaanse chefs ontdekken mosterdolie.
Lees ook de posts op deze site over andere: oliën & vetten
Hoe heet het?
Amsoi, am choi, am choy, Brassica juncea var. rugose (L). In andere talen is er niet zo’n specifieke naam voor amsoi maar noemt men het: Indian mustard leaves, mustard greens, jiècài / 芥菜 (China)
Wat is het?
Amsoi is net als kai choi een variant in de enorme Aziatische mosterdkoolfamilie Brassica Juncea. Daarom smaakt amsoi een beetje mosterdachtig, een tikje bitter, maar niet bitterder dan bijvoorbeeld andijvie. Deze van oorsprong Afrikaanse plant verspreidde zich door de eeuwen heen via Afrika naar Azië en vandaar naar Suriname. In Nederland kennen we amsoi vooral uit de Surinaamse keuken. De stelen zijn stevig maar mals, de bladeren ovaal, groot en een beetje gekarteld. De amsoi op de foto is zo’n 60cm lang.
Hoe te gebruiken?
Snijd de kontjes eraf en spoel de bladeren afzonderlijk goed onder de kraan af. Droog eventueel af. Stapel de bladeren op elkaar en snijd in dunne reepjes. Twee minuten roerbakken is genoeg, iets langer stoven mag ook, gewoon met een knoflookje en bijvoorbeeld wat soja- of oestersaus. Amsoi kan ook rauw gegeten worden. Amsoi kun je in theorie wel een paar dagen in de koelkast bewaren maar krijgt al snel gekneusde en verlepte plekjes.
Tips, weetjes & recepten
Amsoi doet een beetje aan andijvie denken en is zeer geschikt voor stamppot! Ga voor Stamppot Amsoi en andere Surinaamse recepten naar: www.thisgirlcancook.nl
Hoe heet het?
Eigenlijk zijn er drie soorten mosterdzaad:
* wit/geel mosterdzaad (Brassica hirta/alba)
* bruin/sarepta mosterdzaad (Brassica juncea)
* zwart mosterdzaad (Brassica nigra)
Wat is het?
Mosterdzaadjes zijn de mooie ronde zaadjes van verschillende planten uit het geslacht Brassica. In Europa vooral gebruikt om mosterd van te maken. Mosterdzaad heeft onbewerkt amper smaak. De scherpe smaak komt pas vrij nadat het gekneusd wordt en vermengd met water. Zwarte mosterdzaadjes zijn iets groter dan bruine mosterdzaadjes en smaken iets scherper/pittiger.
Hoe te gebruiken?
In de Indiase keuken wordt zwart of bruin mosterdzaad vaak een paar tellen in hete olie getoast voordat de overige ingrediënten in de pan gaan. Die techniek heet “Tarka”. Mosterdzaad is dan eerder kruidig en nootachtig dan scherp. Verder is mosterdzaad vaak onderdeel van allerlei kruidenmengsels, masala’s en kerriepoeders. Koel, droog en luchtdicht nog maanden zo niet jaren te bewaren.
Zwart mosterdzaad is eigenlijk alleen handmatig te oogsten en kom je daarom niet vaak tegen in de schappen, al is het toch wel te krijgen bij Indiase toko’s. Gelukkig lijkt het erg op bruin mosterdzaad dat veel makkelijker te vinden is, alleen een ietsiepietsie milder smaakt.
In sommige vertaalde Indiase recepten staat dat je bruin mosterdzaad gerust kunt vervangen door geel mosterdzaad, maar ik zou dat echt nooit doen. Andersom wel.
In India gebruikt men ook vaak mosterdolie. Rauw (in vinaigrettes) smaakt die pittig en scherp, bij verhitting smaakt ze zoet en nootachtig.
Hoe heet het?
Mizuna / 水菜 (Japan), xiu cai / shuǐ cài / 水菜 (China), Japanese mustard, Japanese greens, kyona, potherb mustard, California peppergrass, spider mustard, Brassica rapa, nipposinica (of soms Brassica juncea var. japonica).
Wat is het?
Mizuna is het Japanse zusje van ons raapsteeltje. Beide hebben een mild peperige smaak. Soms zelfs zo mild dat je geen peper meer proeft, alleen een zacht blaadje sla. Qua vorm lijkt het een beetje op rucola, maar rucola is taaier en pittiger. Mizuna blad kan ook dunner en spitser zijn, meer richting de vorm van matig krullende krulandijvie. Er bestaat naast de groene mizuna ook een rode variant.
Hoe te gebruiken?
Als hippe sla, eventueel gemengd met andere jonge slasoorten (mesclun). Als garnering of kruid. Maar traditioneel in Japan gaat mizuna op het laatste moment in de soep, stoofpot of hotpot. Je kunt de blaadjes eventueel in iets kleinere stukken snijden. In de ijskast bewaren, maar niet te lang, versnot snel.
Tips, weetjes & recepten
Ik heb Mizuna nog niet gesignaleerd in de Aziatische supermarkten, alleen bij de groothandel en beter gesorteerde groenteboeren. Gelukkig is mizuna heel makkelijk in potten te kweken: “het groeit als kool”. Zaadjes bestellen bij: Vreeken.
Mizuna kun je gerust vervangen door raapsteeltjes. Beter niet door rucola. Dat kan natuurlijk wel, maar het resultaat wordt heel anders. Vervang het dan liever door een willekeurig andere milde slasoort.
Hoe heet het?
Chinese knolraap, schotel-knolraap, ronde radijs, Chinese turnip, Brassica rapa L. ssp. rapifera Metzger. In Zhejiang heten ze: 盘菜 / páncài / pan cai of specifieker: 温州盘菜 / Wēnzhōu páncài. In Jiangxi heten ze 扁萝卜/ biǎn luóbo of 碟子萝卜/ diézi luóbo. Letterlijk steeds iets van schotel, platte of bord radijs. Bij de Amazing Oriental noem(d)en ze ze: rettich rond pan choi.
Wat is het?
Pan cai is een Chinese variant van de knolraap ( Brassica rapa ), gekweekt in of rond Wenzhou in het Oosten van China. Zo’n 15-20 cm doorsnee, maar plat, als een ingezakte pudding. Mooi wit, met een gave, zachte huid. Ik weet eerlijk gezegd niet meer hoe een gewone knolraap smaakt, maar deze deed me denken aan rettich, maar dan milder en zachter. Lekker!
Hoe te gebruiken?
Gewoon zoals je knolraap (of rettich) zou gebruiken. Wassen of dun schillen, rauw in salades, of even gestoofd in stoofschotels. Ook lekker om in te maken, ik maakte er kimchi van.
Wat is het?
Chinese kool is een langgerekte, cilindrische, compacte kool met brede, witte nerven en lichtgele tot lichtgroene gekreukelde bladeren. Absoluut basisvoedsel in China, Japan en Korea. In Nederland ook al jaren bekend en geliefd, Chinese kool smaakt namelijk niet zo heel erg naar kool, heeft een prettige, zachte smaak en een knapperige beet. Chinese kool zie je steeds vaker ook in allerlei varianten, gewoon klein en jong (baby napa) of als nieuwe variëteit, zoald hieronder de “Royal Cabbage”.
Hoe te gebruiken?
In smalle reepjes rauw door een salade of (kort) roerbakken. Lekker in de soep. Hele bladeren even blancheren, vullen en rolletjes van maken. In Korea maakt men er kimchi van, of gebruikt men het aan tafel als wrap voor bijvoorbeeld pittig gegrillde kip.
In de ijskast nog wel 2 weken of langer te bewaren. In Azië kwamen/komen ze er de winter mee door. Grote kuil graven in de binnentuin, Chinese kolen erin en men had de hele winter groente te eten.
Let op: in het engels kan men met de term “Chinese Cabbage” ook doelen op paksoi of choy sum. In feite zijn dat ook koolsoorten uit China natuurlijk, alleen een beetje onhandig om dat allemaal hetzelfde te noemen.
In Noord-China wordt van deze kool Chinese zuurkool (suan cai) gemaakt. In het Zuiden doen ze dat van kai choi.
Wat is het?
Zha cai is de ingemaakte, beetje vreemd uitziende stengelverdikking van een speciaal soort mosterdkool uit Sichuan, de Brassica juncea var. tsatsai (foto). Deze knollen (die dus geen knollen zijn) worden eerst ingelegd in zout en verzwaard met gewichten zodat vocht wordt onttrokken. In een tweede fase worden de bollen ingesmeerd met chilipasta en in grote, aardewerken potten te fermenteren gelegd. Het proces lijkt verdacht veel op dat voor het maken van kimchi. De smaak en textuur lijkt wel een beetje op dat van onze augurk, maar dan zouter en natuurlijk scherp door de chili.
Hoe te gebruiken?
Klein stukje afsnijden, de chilipasta eraf spoelen en dan even “ontzouten” in een bakje koud water, azijn of witte wijn. In kleine reepjes of blokjes snijden en verwerken in allerlei gerechten. Stoven, bakken of rauw. Na openen in een bakje of zakje (nooit in het blik) in de koelkast onbeperkt houdbaar.
Hoe heet het?
Kai choy, kai choi, gai choi, mosterdgroente, mosterdkool, mustard greens, swatow mustard, jie cai, gai cai (芥菜).
Wat is het?
Kai Choi is een variant in de enorme Aziatische mosterdkool familie (Brassica Juncea). Ziet er een beetje uit als ijsbergsla, maar dan niet zo mooi compact rond en met dikkere stelen en stuggere bladeren. Het smaakt ook heel anders: peperig en een beetje bitter. Echt een koolsmaakje met in de verte zelfs een vleugje boerenkool. Geen allemansvriendje, deze groente. In de ijskast een paar dagen te bewaren.
Hoe te gebruiken?
Hele jonge (baby) kai choy kan wel rauw in salades verwerkt worden, maar de grotere kroppen zoals die hierboven op de foto niet. Snijd de stelen uit het blad en verwerk ze apart. Eerst de stelen (in stukjes) wokken en/of koken, best een tijdje, tot ze zacht maar niet kapotgekookt zijn. Beetje vocht erbij en een deksel op de pan kan helpen. Op het laatst het blad (in reepjes) erbij. Ook lekker in soep of stoofpotje. Combineert goed met sterke smaken als die van oestersaus, chilipeper, tamarinde, etc.
In Zuid-China wordt van deze groente Chinese zuurkool (suan cai) gemaakt. In het Noorden doen ze dat van gewone Chinese kool.
In engelse vertalingen kom je regelmatig de term “mustard greens” tegen. Een beetje een vage term voor een groente die per land of regio nogal verschilt. Binnenkort een overzicht…
Hoe heet het?
De gewone/grote: Paksoi, pak choy, bok choy (白菜)
Kleintjes: baby paksoi, mini pak choy
Groene: Shanghai paksoi, Shanghai bok choy (上海白菜), Shànghǎi báicài,
Wat is het?
Paksoi is een koolsoort uit Azië (Brassica rapa var. chinensis) met zachte, knapperige witte of groene stelen en donkergroene bladeren. Smaakt niet erg naar kool, heeft een neutrale, aangename smaak en beet.
Hoe te gebruiken?
De grote paksoi wordt meestal in stukjes gestoomd, gekookt of geroerbakt. Paar minuutjes, 5 hooguit, zodat de stelen nog knapperig zijn. Beste is om die stelen eerst te bereiden en pas op het laatst het gesneden blad erbij te doen. Van de middelgrote paksoi (Shanghai) kun je ook het kontje vanaf snijden en de bladen in hun geheel stomen of koken. De kleintjes kun je in hun geheel stomen/koken. Ook lekker in de soep of in een Thaise curry.
Hoe heet het?
Choy sum, Choi sum, Choy sam, Tsoi sim, Tsoi sam, Chinese bloeiende kool, Brassica rapa parachinensis, Chinese flowering cabbage, Saishin (Japans), Hokkien chai sim, ‘koolhart’, cài xīn (菜心)
Wat is het?
Choy sum is een populaire Chinese groente die net als paksoi familie is van de kool. Qua smaak lijkt het dan ook een beetje op paksoi, maar is iets pittiger, een beetje mosterdachtig. De structuur is ook vergelijkbaar met paksoi, knapperig juicy, maar kan iets draderiger zijn. Er liggen twee varianten in de chinese supermarkt, de korte (20 cm) en de lange (35 cm).
Hoe te gebruiken?
Alles van dit stronkje kan gegeten worden, de stelen, het blad en de bloempjes. Wassen, kontjes afsnijden, in stukken snijden en de steeltjes eventueel eerst even blancheren, maar dat is niet echt nodig. Dan even roerbakken met bijvoorbeeld een oestersaussausje. Of in dunne reepjes als crunchy toevoeging aan de soep. Van jonge stronkjes kunnen de bladeren ook in een salade verwerkt worden.
Tips, weetjes & recepten
Verschil tussen de korte & lange variant: qua smaak is er weinig tot geen verschil, qua structuur iets meer. De lange variant is volgens mij een snelgroeiende variant, de stengels zijn daardoor “wateriger”, hebben minder structuur, net zoals de stelen van paksoi. Dat klinkt negatief maar is als je ervan houdt misschien juist wel lekkerder, het is gewoon een verschilletje. De stelen van de korte variant zijn iets steviger en neigen meer naar die van Chinese broccoli.
Het verschil in prijs zit in de km’s die gemaakt worden: de korte variant komt uit China, de langere variant wordt hier in Europa geteeld. Het betreft ook een iets ander ras.
