Kerriepoeder (curry powder)

Kerrie poederKerrie of kerriepoeder is mengsel van verschillende specerijen. Er bestaat geen vaststaand of authentiek recept, het verschilt per land, regio of zelfs familie. In warmere oorden zit er vaak meer chilipoeder in en is het mengsel dus roder van kleur. In Nederland kennen we vooral kerrie djawa, een mengsel uit de Indische keuken en tegenwoordig ook hindoestaanse kerrie, uit de Surinaamse keuken. Uit India is de Kerrie Madras beroemd.

In de basis zit vaak komijnzaad, korianderzaad, zwarte peper, gedroogde chili, bruin mosterdzaad en fenegriekzaad, maar de variaties zijn eindeloos: kurkuma, gedroogde gember, ajowan, venkel, salamblad, piment, kruidnagel, kardemom, kaneel en meer.
Hieronder een kleine verzameling kerrie recepten:

Klik om verder te lezen

Mosterdzaad (geel, bruin of zwart)

Yellow, Brown and Black Mustard seeds
Hoe heet het?
Eigenlijk zijn er drie soorten mosterdzaad:
* wit/geel mosterdzaad (Brassica hirta/alba)
* bruin/sarepta mosterdzaad (Brassica juncea)
* zwart mosterdzaad (Brassica nigra)

Wat is het?
Mosterdzaadjes zijn de mooie ronde zaadjes van verschillende planten uit het geslacht Brassica. In Europa vooral gebruikt om mosterd van te maken. Mosterdzaad heeft onbewerkt amper smaak. De scherpe smaak komt pas vrij nadat het gekneusd wordt en vermengd met water. Zwarte mosterdzaadjes zijn iets groter dan bruine mosterdzaadjes en smaken iets scherper/pittiger.

MosterdzaadHoe te gebruiken?
In de Indiase keuken wordt zwart of bruin mosterdzaad vaak een paar tellen in hete olie getoast voordat de overige ingrediënten in de pan gaan. Die techniek heet “Tarka”. Mosterdzaad is dan eerder kruidig en nootachtig dan scherp. Verder is mosterdzaad vaak onderdeel van allerlei kruidenmengsels, masala’s en kerriepoeders. Koel, droog en luchtdicht nog maanden zo niet jaren te bewaren.

MosterdzaadTips, weetjes & recepten

  • Recept met geel mosterdzaad: je eigen cajun kruiden mengen
    Recept met bruin mosterdzaad: zalm curry (van Madhur Jaffrey)
  • Zwart mosterdzaad is eigenlijk alleen handmatig te oogsten en kom je daarom niet vaak tegen in de schappen, al is het toch wel te krijgen bij Indiase toko’s. Gelukkig lijkt het erg op bruin mosterdzaad dat veel makkelijker te vinden is, alleen een ietsiepietsie milder smaakt.
  • In sommige vertaalde Indiase recepten staat dat je bruin mosterdzaad gerust kunt vervangen door geel mosterdzaad, maar ik zou dat echt nooit doen. Andersom wel.
  • In India gebruikt men ook vaak mosterdolie. Rauw (in vinaigrettes) smaakt die pittig en scherp, bij verhitting smaakt ze zoet en nootachtig.
  • Zie ook de post over: Japanse mosterd (wa-garashi) of voor veel meer informatie over mosterd: mosterdplanten.blogspot.com

Wat is er te koop? (klik hier)

Verschil komijn, karwij, venkel, anijs enzo

Komijn, karwij, kummel, anijs, venkel, het valt soms niet mee om al die zaadjes uit elkaar te houden. Zeker als er dan ook nog zwarte komijn blijkt te bestaan of zoiets als ajowan. Ze lijken ook zo op elkaar, wat niet gek is want ze behoren tot dezelfde familie: de schermbloemenfamilie.

Verschil Karwij, komijn, anijs, ajowan, venkel

Hierboven zie je de verschillen.
Hieronder lees je de verschillen: klik om verder te lezen…

Djinten (komijnzaad)

djinten of komijnHoe heet het?
Komijn, komijnzaad, djinten, djintan, djienten, jinten, cumin (GB), jintan (Indonesië), Jira / Jeera (India), keomin / 커민 (Korea), kumin / クミン (Japan), Thì là ai cập (Vietnam), Thian-khao / เทียนขาว (Thailand), zī rán / 孜然 (China).

Wat is het?
Djinten of komijn is een plant uit de schermbloemen familie, zusje van bijvoorbeeld anijs, karwij en venkel. We gebruiken eigenlijk alleen de zaadjes. Onmisbaar in de Indonesische en Indiase keuken, maar ook daarbuiten wordt het veel gebruikt. Oerhollands is de komijnenkaas.

Hoe te gebruiken?
Hele zaadjes eerst licht roosteren, niet te lang, anders worden ze bitter. Daarna heel, gekneusd of gemalen gebruiken. Je kunt ook reeds gemalen komijn kopen, reuze handig, maar die verliest wel snel geur en smaak. Hele zaadjes zijn (uiteraard luchtdicht) veel langer houdbaar.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Ketoembar (korianderzaad)

koriander-zaad (ketoembar)Hoe heet het?
Koriander, korianderzaad, ketoembar, ketumbar, coander, wantsenkruid, duizelzaad, coriander / coriandi seeds (Eng.), pak chi / ผักชี (Thailand), hạt giống rau mùi (Vietnam), dhania (India).

Wat is het?
Ketoembar is het zaad van de koriander plant. In het Nederlands is het niet altijd duidelijk of men met koriander het zaad of het blad bedoeld. De Amerikanen hebben dat beter geregeld, die zeggen coriander tegen het zaad en cilantro tegen de blaadjes. Gelukkig kun je uit een recept vaak wel opmaken wat bedoeld wordt. Smaakt anders dan verse koriander, warmer, kruidiger, minder zepig.

Hoe te gebruiken?
Hele zaden kun je eerst licht roosteren in een droge koekenpan en daarna kneuzen of fijnmalen. Er is ook gemalen koriander te koop, maar die loopt snel terug in kwaliteit. Wordt gebruikt in allerhande curries en boemboes in vele Aziatische keukens.

Tips, weetjes & recepten

  • Er bestaan een paar variëteiten. Korianderzaad in India is bijvoorbeeld vaak iets groter, bleker en milder van smaak dan die wij kennen. (foto).
  • Recept: Geroosterde groenten met tabil (kruidige oliedressing met oa koriander, karwij en komijn.
  • Lees ook de post over gewone, verse koriander en die over
    mexicaanse koriander.

Andere posts met/over koriander:

Verse kruiden: Koriander Culantro / Mexicaanse Koriander Tijgersalade

Wat is er te koop? (klik hier)

Zwarte komijn (kala jeera)

Black CuminHoe heet het?
Zwarte komijn, black cumin, Kashmiri cumin, kala jira, kala jeera, Bunium persicum (L).

Wat is het?
Zwarte komijn is feitelijk geen zaadje, maar een gedroogde vruchtje. Vooral bekend in Iran, Afghanistan, Pakistan en het Noorden van India. Hoewel “gewone komijn” van zichzelf al heerlijk ruikt, ruikt zwarte komijn een beetje raar. Aards en muf, als een gefermenteerde, zwarte theesoort. Maar meegebakken in gerechten komt er een lekkere, nootachtige smaak/geur vrij.

Hoe te gebruiken?
Maakt (vaak) onderdeel uit van Indiase garam masala. Meefruiten aan het begin van het kookproces.  Zoals andere gedroogde kruiden koel en droog behoorlijk lang te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Fenegriek (zaad)

Fenegriek zaadHoe heet het?
Fenegriek, fenegriekzaad, foenegriek, Grieks hooi, bokshoornklaver, fenugreek (GB), trigonella foenum-graecum (L), hú lú bā / 胡芦巴 (China), cỏ ca ri / hồ lô ba (Vietnam), Luk sat / ลูกซัด (Thailand), kelabat (Indonesië), methi (India).

Wat is het?
Fenegriek is een plant uit de enorme vlinderbloemenfamilie. Komt van oorsprong uit Mesopotamië en verspreidde zich van daaruit naar links (Middellandse zee) en naar rechts (Azië) de wereld over. Wij kennen in Nederland voornamelijk het gelige, hoekige zaadje, maar het blad is ook lekker (daarover lees je: hier). De zaadjes hebben een heerlijk kruidige, warme, kerrie-achtige geur. Het is dan ook een belangrijk ingrediënt in veel kerrie-mengsels.

Hoe te gebruiken?
Fenegriekzaad wordt gebruikt in ingelegde groenten, chutneys, kerrie mengsels en currypasta’s. Even roosteren haalt de bittere smaak eraf. Geweekte zaadjes zijn lekker door een salade. Fenegriek kun je ook laten kiemen of spruiten, net als taugé, op een vochtig schaaltje in het donker. Alleen werd het in even afgeraden toen men vermoedde dat er met EHEC-bacterie vervuilde zaden (uit Egypte) op de markt waren. Feneriekzaad kun je in een koffiemolen ook vermalen tot fenegriekpoeder. De zaadjes zijn luchtdicht nog jaren te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

  • Simpel, lekker recept van Madhur Jaffrey: Lamscurry Madras.
  • Tip: roer wat zachte geitenkaas met een theelepeltje geroosterde, gemalen fenegriek door gekookte spinazie. Ook lekker: laat wat fenegriekzaadjes in tot 60°C verwarmde olie trekken. Combineert goed met vis en schaaldieren.
  • Fenegriek is erg lekker in kaas, dus als je ergens fenegriek kaas tegenkomt moet je beslist proeven en kopen. De fenegriek wordt dan zoeter, lijkt een beetje op stukjes walnoot, maar lekkerder.
  • In de Joodse keuken gebruikt men fenegriekpoeder om een soort gelei van te maken. Het poeder wordt een nacht geweekt in water, daarna afgegoten en de gelei opgeklopt met vers water tot een romige, schuimige saus: hilbeh.

Wat is er te koop? (klik hier)

Sichuanpeper

sichuan peperHoe heet het?
Sichuan peper, Sichuan peperkorrels, Szechuan pepper, “bloempeper”, huā jiāo / 花椒 of shān jiāo / 山椒 (China), sanshō / 山椒 (Japan), chopi / 초피 (Korea).

Wat is het?
Sichuanpeper of szechuanpeper is de donker-roze (soms nog groene) schil van de kleine vruchtjes (Ø 2-3 mm) van een aantal soorten planten in het geslacht Zanthoxylum. In het Chinees heet het huajiao (“bloempeper”), ook wel shanjiao (“bergpeper”). Dit is ook de Japanse naam, maar dan uitgesproken als sanshō. Sichuanpeper heeft een geheel eigen smaak en geur die lastig met andere smaken te vergelijken is. Het is niet heet/pedis zoals de naam zou kunnen doen vermoeden, maar het heeft een droge citrusachtige smaak die een vreemd, verlammend effect op de tong heeft. Een beetje alsof je met je tong een batterij aanraakt. Het Chinees heeft een apart woord voor deze smaaksensatie: ma (麻).

Groene szechuan-peperHoe te gebruiken?
Onbehandeld bakken in olie tot het geur afgeeft, in marinades, of meestoven in gerechten. Een andere manier is de peperkorrels even droog te roosteren in een hete pan, net lang genoeg tot het begint te geuren. Daarna kunnen ze grof of fijngemalen verwerkt worden in gerechten. Onmisbaar in de Sichuan keuken.
Het is soms beter om voor gebruik de losse takjes, doornen en onregelmatigheden er tussenuit te vissen.

Tips, weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Asafoetida (duivelsdrek)

AsafoetidaHoe heet het?
Asafoetida, asafetida, duivelsdrek, reuzenvenkel, stinkende gom, devil’s dung, stinking gum, asant, food of the gods, giant fennel, Jowani badian, hing, ting.

Wat is het?
Asafoetida is het gele, gedroogde sap (hars dus) uit de wortels en stelen van een enorme, kruidachtige plant uit de familie van de schermbloemen. Gebruikt in de keukens van het Midden Oosten en India. Het stinkt naar zwavel, maar na verhitting verdwijnt die geur en smaakt het een beetje naar prei, ui en knoflook.

Hoe te gebruiken?
Asafoetida wordt gebruikt als smaakversterker in curries & stoofgerechten (met name die met gedroogde peulvruchten) en in pickles & chutneys. Meestal maar een snufje per gerecht en om de zwavelstank te elimineren wordt het altijd eerst even meegebakken. Asafoetida wordt hier in poedervorm verkocht (vermengd met oa rijstmeel tegen het klonteren), maar soms ook in pure brokjes. Luchtdicht nog maanden/jaren te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

  • Asafoetida maakt peulvruchten en groenten beter verteerbaar. Of anders gezegd: het helpt winderigheid voorkomen. Misschien een ideetje voor de chili con carne?
  • Recept: Batatu nu shak (aardappelen, kruidig met tomaat)
  • Lees ook de colum van Nick Trachet: Culinair ontdekt: duivelsdrek
  • Foto van onbewerkte, pure hing, gekocht in Little India in Den Haag:

Duivelsdrek

Wat is er te koop? (klik hier)

Panko (Japans paneermeel)

Panko paneermeelHoe heet het?
Panko (パン粉), Japans paneermeel, Japans broodkruim, Japanese breadcrumbs

Wat is het?
Panko zijn kleine, droge vlokjes/stukjes brood, bedoeld als coating voor gefrituurde snacks. Zoeter en luchtiger dan ons Westerse paneermeel.

Hoe te gebruiken?
Gewoon zoals je paneermeel gebruikt. Je bestuift een product (stukjes vlees, vis, garnaal, whatever) eerst met wat bloem, haalt het dan door een losgeklopt eitje en drukt het in een bord met panko zodat alles gelijkmatig bedekt is. Daarna frituren in olie van 170°C-180°C. Het is groffer dan paneermeel en daardoor knapperiger, maar je kunt eventueel de panko eerst wat fijner malen of er bijvoorbeeld met een deegroller overheen rollen. Droog en luchtdicht bewaren en je kan er maanden zo niet jaren mee vooruit.

Tips & weetjes & recepten

Wat is er te koop? (klik hier)

Kaneel & Cassia

Verschil Kaneel & Cassia

Hoe heet het?
Uiterst links op de foto: kassia, kassie, cassia, Chinese kaneel, bastaardkaneel, valse kaneel, guipi 桂皮, rougui 肉桂. Daarnaast een iets betere kwaliteit (waarschijnlijk uit Indonesië) die in Nederland ook onder de naam kaneel wordt verkocht.
Uiterst rechts op de foto: kaneel, Ceylon kaneel, cinnamon, true cinnamon, direct geïmporteerd uit Sri Lanka. Daarnaast iets kleinere kaneelstokjes uit de supermarkt.

Wat is het?
Kaneel is de schors van de Cinnamomum Verum boom. Kassia is de schors van de Cinnamomum Aromaticum boom. Die “kaneel-boom” groeide oorspronkelijk alleen op Sri Lanka (Ceylon) en de “kassia-boom” in China, Bangladesh, India en Vietnam. Kaneel is zachter van smaak, minder bitter en wordt hoger aangeschreven dan kassia. Kassia kun je altijd wel vervangen door kaneel, andersom liever niet.

Hoe te gebruiken?
Stokje mee laten koken in curry of ander gerecht en voor het eten weer verwijderen. Kaneelpoeder kun je ook zelf maken door kaneelstokjes in een oude koffie- of specerijenmolen fijn te malen.

Tips, weetjes & recepten

  • Gernot Katzer over: cassia en kaneel
  • In Aziatische landen maakt men geen onderscheid tussen kaneel en kassia. Beiden worden aangeduid met dezelfde naam.
  • Kassia is normaal gesproken goedkoper dan kaneel. Daarom gaat het verhaal dat in potjes kaneelpoeder vaak gemalen kassia zou zitten. Bij de gerenomeerde merken lijkt me dat sterk, maar als je zeker van je zaak wilt zijn kun je dus beter stokjes kopen en er zelf poeder van malen.
  • Kassia is 1 van de 5 ingrediënten van chinees 5-kruidenpoeder

Wat is er te koop? (klik hier)

Nigelle zaad (kalonji)

NigelleHoe heet het?
Nigelle (Ned.), narduszaad, nigella, fennel flower, onion seed, cheveux de Vénus, poivrette, cörek otu (Turkije), kalonji (India), heizhong cao / 黑種草 (China), Nigella sativa (L).

Wat is het?
Nigelle zaad zijn de pikzwarte, driehoekige, gedroogde zaadjes van Nigella Sativa plant. Een eenjarig kruid in de ranonkel-familie die zo’n 60 cm hoog wordt. De zaadjes ruiken in eerste instantie naar niks, maar als je erop sabbelt smaakt het naar oregano, maar dan natuurlijk net anders, pittiger.

Hoe te gebruiken?
Nigelle is een van de vijf specerijen in Bengaals vijfkruidenpoeder (panch phoron). In de Indiase keuken wordt het veel gebruikt, vooral in chutneys en groenten gerechten of bijvoorbeeld als smaakaccent op gebakken brood/naan.
Kort roosteren in een droge koekenpan of meefruiten in het begin van het kookproces. Droog en koel lang te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

  • Meer over nigella seeds op: Gernot Katzer’s Spice Pages
    Daar wordt ook uitgebreid ingegaan op de enorme spraakverwarring over dit kruid en met welke namen in allerlei talen het nogal eens foutief wordt aangeduid.
  • Recepten: raita (yoghurtdip), zoete aardappelcurry
  • Niet verwarren met: zwart komijnzaad of zwart sesamzaad.
  • Tot een paar jaar terug was Nigella zaad moeilijk te vinden in Nederland. Je moest ervoor naar een Indiase, Surinaamse of Turkse toko, maar tegenwoordig is het gelukkig ook gewoon te koop bij Albert Heijn en andere supermarkten.

Wat is er te koop? (klik hier)

Gochugaru (Koreaans peperpoeder)

gochugaru, Koreaanse peperpoederHoe heet het?
Kimchi powder, gemalen rode peper voor kimchi, kimchi peper, Koreaanse chilivlokken, rood paprika poeder, Koreaans peperpoeder, Koreaans chilipoeder, Korean red pepper powder, hot pepper flakes, gochugaru / kochukaru / 고추가루 (Korea).

Wat is het?
Gochugaru zijn gemalen, (zon)gedroogde, rode pepers, maar niet helemaal fijngemalen, het zijn nog kleine stipjes. Milder dan gangbare chilipoeders, maar in tegenstelling tot wat er op het door de importeur opgeplakte stickertje staat absoluut niet gemaakt van paprika.

Hoe te gebruiken?
Dit is het basisingrediënt voor kimchi, de Koreaanse manier om groenten (met name Chinese kool) in te maken. Maar verder kun je dit poeder natuurlijk ook gewoon gebruiken zoals je andere chilipoeders of chiliflakes zou gebruiken. Koel en droog lang te bewaren.

Tips, weetjes & recepten

Andere posts over (gedroogde) chilipeper enzo:

Chilivlokken en Chilipoeder chilipeper gedroogde chilipeper Koreaanse gedroogde chilipeper (shilgochu) Kashmiri Chilli shichimi togarashi

Wat is er te koop? (klik hier)

Steranijs

SteranijsHoe heet het?
Steranijs, star anise, star aniseed, badiane, anijsster, bājiǎo / 八角
(letterlijk: acht-hoorn)

Wat is het?
Steranijs is de gedroogde vrucht van de gele, narcisachtige bloem van het Illicium verum boom die zich opent in de vorm van een achtpuntige ster. Deze vruchten worden geplukt voordat ze rijp zijn. Zodat de ronde, glanzende zaadjes er nog in zitten. Steranijs zou qua smaak en geur erg lijken op anijszaad, maar toch zou ik het een nooit door het andere vervangen. Steranijs heeft de warme, diepe geur van Pastis terwijl anijszaad ook een beetje de geur van hooi heeft. Kan wel lekker zijn, maar is duidelijk anders.

Hoe te gebruiken?
Meeste recepten gaan uit van hele steranijs, niet het poeder. Laat een steranijsje meekoken in stoofpotten, stoofpeertjes, thee-eieren of edamame. Chinezen zuigen op een steranijsje (of waarschijnlijk alleen zo’n zaadje) voor een frisse adem. In een afgesloten potje op een donkere plaats tot wel twee jaar houdbaar.
Nogal hard om in een vijzeltje zelf tot poeder te vermalen, vandaar dat een potje gemalen steranijs wel handig kan zijn, hoewel de meeste recepten dus uitgaan van hele zaden.

Tips, weetjes & recepten

  • Heston Blumenthal zweert bij steranijs als je stoofvlees, marinade, jus of iets anders maakt waarbij je de vleessmaak wilt “verdiepen”. Gewoon een half steranijsje voor iedere ui die je carameliseert/bakt als basis voor een saus. Lees het artikel hierover in: de Guardian.
  • Recepten: Edamame, jonge soja boontjes, Cinnamon Beef Noodlesoup, Chinese Tea Eggs, Heston Blumenthal’s Perfect Spaghetti Bolognese, eigenlijk zijn er teveel recepten om op te noemen. Ook in de hachee zou het niet misstaan!
  • Meer info over steranijs: Gernot Katzer’s Spice Pages (in ’t engels en duits)
  • NB: in Japan groeit een boom (Ilicium Anisatum) wiens steranijsjes (shikimi / 樒) zo op het oog niet te onderscheiden zijn van Chinese steranijs maar die erg giftig zijn. Ze worden gebruikt in bloemstukken en als wierrook en zijn dus absoluut niet geschikt voor consumptie.
  • Steranijs niet verwarren met anijszaad:
    Aniseed

Wat is er te koop? (klik hier)